OBEZITE NEDENLERI

Şişmanlık vücudumuzda aşırı miktarda yağ birikmesidir. Ağırlığı fazla olan kişilerin hepsi şişman olarak kabul edilmez. Bazı kişilerde kas gelişimi fazlaysa bu da ağırlığı artırır. Bu nedenle şişmanlık ile ağırlık aynı anlama gelmemektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), şişmanlığı ‘vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi’ olarak tanımlamıştır. 18 yaşındaki erkeklerde vücut ağırlığının %15-18’ini, kızlarda ise %20-25’ini yağ oluşturur; erkeklerde bu oran %25’i kadınlarda ise %30-35’i aşarsa şişmanlık ortaya çıkar.

Şişmanlığın tıp dilindeki adı ‘obezite’dir. Nedeni tam olarak açıklığa kavuşturulamamış olmakla beraber, şişmanlığın oluşumunda anne ve babamızdan aldığımız genetik yük, yaktığımızdan fazla gıda almak ve hareketsizlik önemli rol oynar.
Şişmanlık, gerek ülkemizde gerekse diğer ülkelerde, en önemli sağlık problemlerinden biridir ve salgın bir hastalık halini almıştır. Şişmanlık, sadece şeker, kalp ve damar hastalıkları ve tansiyon yüksekliğine neden olmakla kalmaz, ömrümüzü de kısaltır.

Neden Kilo Alırız?

Vücudumuzun normal bir kiloda kalması için yakabildiğimiz kadar gıda almamız gerekir. Eğer yakabileceğimizden daha fazla gıda alırsak, fazla kaloriler vücudumuzda yağ olarak birikir ve şişmanlık ortaya çıkar. Şişmanlığın giderek salgın halini almasının altında, kolay yaşam biçimi nedeniyle hareket azalması, fazla kalori alımı ve fast-food türü yeme alışkanlıklarının artması önemli rol oynar.

Hangi Olaylar Kilo Almamıza Neden Olmaktadır?

Erişkin yaşlarda kilo almaya veya şişmanlığa neden olan başlıca faktörler hareketsizlik ve aşırı beslenmedir. Bunun dışında yaşın ilerlemesiyle de kilo almaya başlarız. Kadınlar için kilo alımının en fazla olduğu dönemler gebelik, emzirme ve menopoz dönemleridir. Kadınlarda doğum sayısı arttıkça kiloların da arttığı gözlenir. Tiroit bezi yetmezliği (hipotiroidi), böbreküstü bezinin aşırı kortizol üretmesi ve yumurtalıklardaki kistlerle karakterize polikistik over hastalığı gibi hormon bozuklukları da kilo alımının önemli nedenleridir. Evlendikten sonra düzenli yeme döneminin başlaması veya sigarayı bırakınca iştahın artması da kiloyu artıran olaylardır. Aşırı alkol, depresyon ve bazı psikolojik sorunlar, emeklilik ve gece vardiyasında çalışmak gibi, bazı sosyal ve psikolojik nedenler kilo alımında önemli etkenlerdir. Anne ve babamızdan aldığımız genetik yük de kilo alımının önemli bir nedenidir. Anne ve babanın şişman olması veya şeker hastası bir anneden doğmak da kilo alma açısından risk anlamına gelir.

Çocukluk Çağında Şişmanlık :

Çocukluk çağında şişmanlığın ortaya çıkmasında da, erişkinlerde olduğu gibi genetik yük, beslenme ve hareket azlığı önemli rol oynar. Anne ve babanın şişman olması, ailedeki hareketsiz yaşam biçimi ve ailedeki yanlış beslenme alışkanlığı, çocuklarda şişmanlık görülmesinin önemli nedenleridir.

Yaşamın Hangi Dönemlerinde Kilo Alma Riski Vardır:

Yapılan çalışmalar aşağıda gösterilen dönemlerde kilo alındığını göstermiştir:
·Gebelik
·5-7 yaşlar
·Ergenlik dönemi
·Menopoz
·Erken erişkinlik dönemi (25-35 yaş)
·Başarılı bir kilo vermenin arkasından gelen dönem.

Ailesel Şişmanlık:

Şişmanlığın aileyle ilintili olduğu yıllardır bilinen bir gerçektir. Anne ve babası şişman olan kişilerin çocuklarında, şişmanlık daha sık görülür. Anne ve babası aşırı kilolu çocukların %80’inde, anne ve babasından birisi aşırı kilolu olanların %40’ında, anne ve babası normal kilolu olanların ise %10’unda erişkin döneminde şişmanlama riski vardır.
Yapılan genetik çalışmalar, anne ve babamızdan gelen bazı genetik bozuklukların, kilo alımında önemli rol oynadığını göstermiştir. Şişmanlığın oluşumunda kalıtımın %35-50 oranında rol oynadığı artık bilinmektedir.

Psikolojik Faktörler Şişmanlığa Neden Olur:

Bazı psikolojik rahatsızlıkların da şişmanlık yaptığı bilinmektedir. Stres ve depresyon şişmanlığa ve aşırı atıştırmaya neden olur. Bu hastaların bir kısmında tıkanırcasına yeme krizleri ve gece atıştırmaları fazla görülür.

Kilo Almaya Neden Olan Yanlış Yeme Davranışları:

Kilo almada yanlış yemek yeme alışkanlıklarının da önemli bir yeri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Hızlı yemek yemek, büyük lokmalar halinde yemek, az çiğnemek ve çatalı-kaşığı elinden hiç bırakmamak
Öğün atlamak, öğün aralarında devamlı atıştırmak
Televizyon seyrederken, kitap veya gazete okurken yemek yemek
Üzüntü ve sıkıntılı durumda aşırı yemek yemek
Çok fazla yemek yemek
Ziyaret ve davetlere sık katılmak, tatlı ve şeker ikramlarını reddetmemek
Akşam yemeğinden sonra, yatıncaya kadar devamlı bir şeyler yemek
Az su içmek
Akşam eve gelince yemeğe kadar abur-cubur yemek
Hormon Bozukluklarına Bağlı Şişmanlık:

Bazı hormon bozuklukları kilo almanın önemli bir nedenidir. Şişman bir kişide bu hormon hastalıklarının olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır. Kilo almanın sık görüldüğü hormon hastalıkları, sıklıkla tiroit bezi yetmezliği , insülin direnci, prolaktin yüksekliği, kortizol fazlalığı veya böbreküstü bezinin aşırı çalışmasıdır.