Menopoz her kadının yaşamında ortaya çıkan ve adetlerin kesildiği dönemdir. Menopoz bir hastalık değil normal bir durumdur.  Menopoz genellikle 50-51 yaşlarında meydana gelir. Menopoz öncesi ve sonrası dönemlerde kadınlarda hormonal, psiklolojik değişiklikler meydana gelir. Ortalama olarak her kadın 30 yıl menopozla birlikte yaşar.

Menopozla birlikte kadınlarda östrojen  ve progesteron hormonları azalır. Yumurtalık küçülür. Kanda FSH ve LH hormonları artar.

Östrojen azalmasına bağlı olarak  hızlı  vücut ısısı değişiklikleri, sıcak basmaları, ciltte incelme, cinsel organ ve memede küçülme eğilimi oluşur. Östrojen azaldığı için kalp hastalıkları sıklığında artma ve kemik erimesi riski ortaya çıkar.

Sıcak basmaları  östrojen azalmasından dolayı oluşur ve şiddeti kadından kadına değişir ve 2.5 yıl sonra çoğunlukla kaybolur. Sıcak basmaları  genellikle yüzde, boyunda  ve göğüste ısı artması şeklinde hissedilir ve sıklıkla da gece olur ve uykuyu bozar. Uyku bozukluğu yüzünden de bu kadınlarda  yorgunluk, huzursuzluk, konsantrasyon bozukluğu ve psikolojik değişkenlikler olabilir.  Sıcak basmaları bazı kadınlarda menopoza girmeden yıllarca önce de başlayabilir.  Sıcak basmasının nedeni kan damarlarının genişlemesi ve kanın cilt boyunca damarlara dolmasından ileri gelir. Kişinin yüzü kırmızılaşır ve birden bir sıcaklık hissi olur. Bu his 1-5 dakika sürer. Arkasından çok soğuk ve hatta ıslak bir his duyulur. Terler kuruyunca normale dönülür. 
 

Sıcak basmaları için öneriler:

Sıcak yerlerden uzak durunuz ve hafif elbiseler giyiniz
Baharatlı gıdalar yemeyiniz
Yaşamınızda stresten uzak durunuz, stres sıcak basmalarını artırır.

Sıcak basmalarının en iyi tedavisi östrojenle olur, ancak bu tedavi için doktorunuza başvurmanız gerekir.  Östrojen, antidepressan ilaçlar, gabapentin ve başka ilaçlar size verilir.  Sıcak basmaları için kullanılan bitkisel ilaçlardan soya ürünleri, ginseng, dong quai, black cohosh ve keten tohumu  kısmen etkili olabilir. Ancak bunların da aşırı alınınca meme kanseri yapma riski olabilir. Çünkü bunlarda bazı dokularda östrojen gibi etki ederler.

Geceleri terlemelerin artması ve uyku problemleri yorgun ve gergin olmaya neden olur.

Östrojen azalması nedeniyle vajinada kuruluk  ve kaşıntı olur ve bu nedenle  seks ağrılı olabilir. Vajinayı nemlendirici veya kayganlaştırıcı kremler kullanılabilir. Vajinaya östrojen kremleri de konabilir.

Kemik kaybı her yıl % 1-2 dolayında olur ve bu nedenle boy kısalığı ve kemik erimesi olur.

Menopoza bağlı duygu durum bozukluğu varsa stresle mücadele etmeyi öğrenmeli, egzersiz yapmalı ve psikolojik destek almalıdır.  Antidepressan ilaçlar kullanılabilir.

Menopozla birlikte mesane problemleri de başlayabilir. İdrar yaparken ağrı, sık idrara gitme, idrar kaçırma olabilir. Bunun nedeni östrojen azalmasına bağlı olarak mesane yakınındaki kasların incelmesidir.

Hormon (östrojen/progesteron)   tedavisi :

Menopoz dönemdeki kadınlarda hormon (östrojen)   tedavisi  kemik kaybının önlenmesi ve kemik kitlesinin artırılması için yararlıdır.

Daha önce yapılan çok sayıdaki gözlemsel çalışma sonuçlarına göre  hormon tedavisi  menopoza bağlı  osteoporozun önlenmesinde en başta gelen tedavi yaklaşımıydı.

2002 yılında yapılan WHI isimli bilimsel çalışma  hormon (östrojen)  tedavisinin  kırık riskini azalttığını göstermiştir. Ancak, yine aynı çalışmaya göre bu tedavinin meme kanseri, koroner kalp hastalığı, pulmoner emboli (akciğere pıhtı atması), inme gibi olumsuz etkileri  olduğu da saptanmıştır.  Bu olumsuz etkiler  hormon tedavisinin  kırık riski üzerindeki olumlu etkilerini gölgelemiş ve bu nedenle birçok kadın östrojen tedavisini kesmiştir. Bu çalışmada  hormon tedavisiyle  meme kanserinde %26, koroner kalp hastalığında %29, inme olaylarında % 41 ve  akciğere pıhtı atması olaylarında  %113 artış olduğu gözlenmiştir. İnme ve  pıhtı atması gibi  riskler özellikle tedavinin ilk 1-2 yılında belirgin olarak gözlenmiştir. Meme kanseri riski ise 4. yıldan sonra ve yaşlılarda daha belirgin  artış  göstermiştir.

Kalp ve Östrojen/Progestin replasman Tedavisi (HERS) isimli bilimsel  çalışmada koroner kalp hastalığı bulunan 2763 menopozdaki kadın üzerinde yapılan bir çalışma olup, hormon tedavisinin  kalp hastalığı riskinde artış yaptığını göstermiştir. HERS çalışmasına göre üstelik kırık riskinde azalma da gözlenmemiştir. Ancak, kırık riskinde azalma gözlenmemesi seçilen hasta grubu ve çalışma şekline bağlı olabilir.

Şiddetli menopoz semptomları olan menopozdaki kadınlarda, ciddi bir risk değerlendirmesinden sonra, kısa süreli ( 5 yılı geçmeyen) ve mümkün olan en düşük dozda  hormon tedavisi uygulanması düşünülebilir. Düşük doz östrojen (0.3 mg konjuge östrojen veya 0.3 mg esterifiye östrojen) içeren hormon tedavisi ile her ne kadar uzun süreli çalışmalarda güvenilirliği konusu aydınlatılmamış ise de, plasebo (yalancı ilaç) kontrollü çalışmalarda kemik kitlesinde artış sağladığı gözlenmiştir.

Düşük doz östrojen içeren transdermal (deriye bant olarak yapıştırılan) östrojen formları vardır ve bu yolla uygulamanın da kemik kaybını önlediği gösterilmiştir. Ağızdan alınan östrojenlerin aksine  cilde yapıştırılan  östrojenler pıhtılaşma faktörlerini olumsuz yönde etkilemezler.

Östrojen  ilacı kullanmadan  önce, kalp-damar hastalıkları, inme ve meme kanseri yönünden risk ve yararları değerlendirilmelidir.

Yaşam stili değişiklikleri de kalp damar hastalığı riskini azaltabilir. Bu amaçla sigara içiminin engellenmesi, egzersiz ve alkol alımının kısıtlanması yararlı olabilir.

Kalp damar hastalıklarının azaltılması için ayrıca kolesterol düşürücü ilaçlar, aspiririn ve  tansiyon varsa tansiyon ilaçlarının  kullanımı yararlı olabilir.

Hormon Tedavisinin Faydaları Nelerdir ?

Sıcak basmaları, gece terlemeleri ve vajina kurumasına faydası olur.
Kemik erimesini önler.

Hormon Tedavisinin Riskleri Nedir ?

Kan pıhtılaşması, kalp krizi, inme, meme kanseri ve safra kesesi hastalığı riski artar.  Rahimi olanlar sadece östrojen alırsa rahim içi zarı (endometrium)  kanser riski artar. Progesteron alınca bu risk azalır.

Hormonlar en düşük dozda ve en kısa sürede kullanılmalıdır.  İhtiyaç olup olmadığı 3-6 yada bir kontol edilmelidir.

Menopozdaki Kadınlara Öneriler :

Daha aktif olun ve egzersiz yapınız
Sigara içmeyiniz
Sağlıklı besleniniz ve kilo almayınıxz
Kemik taramalrınızı düzenli yaptırıız.
Kan basıncı (tansiyon), kolesterol, kan şekeri kontrolleri yaptırınız.

Menopozdaki Kadınlardan Osteoporoz Riski Olanlar Kimlerdir ?

İnce ve küçük yapıda olanlar
Kortizon ilacı kullanmış olanlar
Kalsiyum ve D vitamininden fakir bir diyetle beslenenler
Egzersiz yapmayanlar
Sigara içenler
Alkol çok içenler